სიესტა
მემკვიდრეობა
ცნობილი ამერიკელი მწერლის, პულიცერის პრემიის ლაურეატის, ფილიპ როთის (1933-2018) „მემკვიდრეობა“, მის ნაწარმოებთა უმრავლესობისგან განსხვავებით, დოკუმენტური პროზაა, და არა მხატვრული. მასში ავტორი უაღრესად შთამბეჭდავად აღწერს თავის არცთუ უპრობლემო ურთიერთობას უკურნებელი სენით დაავადებულ მამასთან, 86 წლის ჰერმან როთთან. ეს არის ამბავი მამა-შვილის სიყვარულისა, მშობლის წინაშე შვილის ვალდებულებისა, მზრუნველობისა, სიმტკიცისა, სისუსტისა, დაბერების დაუნდობელი სისასტიკისა… „ვაშინგტონ პოსტის“ მიმომხილველმა ამ ნაწარმოებს „შემაძრწუნებელი გულახდილობით დაწერილი ტექსტი“ უწოდა.
სახლი დომინიკისათვის
„სახლი დომინიკისთვის“ რუსეთის სარაკეტო თავდასხმის შედეგად 37 წლის ასაკში ტრაგიკულად დაღუპული უკრაინელი მწერლის, ვიქტორია ამელინას მეორე რომანია. მასში მოთხრობილია ლვოვში მცხოვრები გარუსებული უკრაინული ოჯახის დრამატული მოვლენებით აღსავსე ამბავი, რომელიც, თავად ავტორის აღიარებით, ავტობიოგრაფიულ ელემენტებსაც შეიცავს. რომანში იდენტობის ძიების პროცესი უკავშირდება ავტორის მშობლიური ქალაქის წარსულს, მის დაკარგულ ებრაულსა და პოლონურ მემკვიდრეობას. მთხრობელად კი გვევლინება, არც მეტი, არც ნაკლები… პუდელი, სახელად დომინიკი. ეს ხერხი საშუალებას აძლევს ავტორს, მოვლენები სრულიად მოულოდნელი, ხშირად კომიკური კუთხით დაგვანახვოს. დაღუპვამდე ცოტა ხნით ადრე, მას შემდეგ, რაც საკუთარი ბინიდან უყურა კიევის დაბომბვას, ვიქტორიამ „ტვიტერზე“ დაწერა: „ომია, როცა ვეღარ ადევნებ თვალს ახალ ამბებს და გლოვობ მეზობლებს, რომლებიც შენ მაგივრად დაიღუპნენ სულ რამდენიმე კილომეტრში.“
ქართული ანდაზები
მწერალი, ეთნოგრაფი, ლექსიკოლოგი და საზოგადო მოღვაწე თედო სახოკია მთელი თავისი შეგნებული სიცოცხლის მანძილზე უდიდეს ყურადღებას უთმობდა ქართულ ზეპირსიტყვიერებას, განსაკუთრებით კი – ხატოვან თქმებსა და ანდაზებს. ამ წიგნში სწორედ ავტორის მიერ ერთად თავმოყრილი ქართული ანდაზებია შესული.
დაბრმავება
ელიას კანეტი (1905-1994) ბრიტანელ-ავსტრიელი მწერალია, მე-20 საუკუნის გერმანულენოვანი ლიტერატურის თვალსაჩინო წარმომადგენელი, ნობელის 1981 წლის პრემიის ლაურეატი. „დაბრმავება“ მწერლის მთავარ ნაწარმოებადაა მიჩნეული. 1936 წელს გამოცემულ ამ რომანში წიგნებისადმი სიყვარული კაცს სიგიჟემდე, საბოლოოდ კი სიკვდილამდე მიიყვანს. წარმოიდგინეთ 25 ათასი წიგნით სავსე გამოქვაბული. კედლებს მაღალი თაროები გასდევს. არც ფანჯარა, არც მზის სხივი, არც დღის სინათლე არ არღვევს სქელ-სქელი ფოლიანტების მყუდროებას. ეს პეტერ კინის სამფლობელოა. ვენელი ბიბლიომანი და „თავისი დროის უდიდესი სინოლოგი“ ამ უზარმაზარ ბიბლიოთეკაში ბინადრობს, როგორც ნიჟარაში – სამყაროსგან გაუცხოებული, უცნაური და მარტოსული.
ვანო და ნიკო – ილუსტრირებული
მწერალმა და კინოდრამატურგმა ერლომ ახვლედიანმა (1933-2012) გასული საუკუნის 50-იან წლებში შექმნა ქართული ლიტერატურის შედევრი „ვანო და ნიკო“ – სადა ენით დაწერილი ღრმა ფილოსოფიური იგავების კრებული. ეს გახლავთ ფიქრები სიყვარულსა და მეგობრობაზე, ერთგულებასა და ღალატზე, სინდისსა და სათნოებაზე, ადამიანის დამოკიდებულებაზე საკუთარი თავისა და გარე სამყაროს მიმართ.
არასერიოზული კაცი
კრებულში თავმოყრილია ქართველი მწერლისა და კინოდრამატურგის ერლომ ახვლედიანის (1933-2012) ორი კინოსცენარი („ყველი და პური“, „არასერიოზული კაცი“) და პიესა „ბაბუა და შვილიშვილი“. წინასიტყვაობაში ზაირა არსენიშვილი აღნიშნავს: „[ერლომ ახვლედიანის] პიროვნულმა თვისებებმა და მსოფლმხედველობამ განსაზღვრა მისი შემოქმედება და სტილი: უაღრესად ლაკონიური, აღწერებისა და წიაღსვლებისგან თავისუფალი, იგავურად სიტყვაძუნწი, დიდაქტიკური და ‘კვიმატი’, სიკეთისა და სიავის, თეთრისა და შავის, ნათელისა და ბნელის მუდმივი დაპირისპირებით. რა თქმა უნდა, გამონაკლისი არც ეს სცენარები და პიესაა.“
ლეიტენანტი გუსტლი
ავსტრიელი პროზაიკოსი და დრა¬მა¬ტურგი არტურ შნიცლერი (1862-1931), განათლებით ექიმი, იშვიათი წარმატებით უთავსებდა ერთმანეთს სამედიცინო და სამწერლო მოღვაწეობას. 1880-იანი წლების მეორე ნახევარში გამოაქვეყნა თავისი პირველი მოთხრობები და პიესები და მალე „იმპრესიონიზმად“ მონათლული ლიტერატურუ¬ლი მიმართულების ერთ-ერთ თვალსაჩინო წარმომადგენლადაც იქცა. მე-20 საუკუნის დამდეგს შნიცლერის შემოქმედებით დაინტერესება საქართველოშიც დიდი იყო. მისი რამდენიმე ნოველა ითარგმნა და დაისტამბა სხვადასხვა პერიოდულ გამოცემაში, ხოლო 1907 წელს ცალკე წიგნად გამოვიდა პიესა „ფერხული“. ნოველა „ლეიტენანტი გუსტლი“ შინაგანი მონოლოგის ტექნიკის ერთ-ერთი პირველი ძეგლია მსოფლიო ლიტერატურაში. იგი 1900 წელს დაიწერა – ჯეიმზ ჯოისის „ულისეზე“ 22 წლით ადრე.
ვანო და ნიკო
მწერალმა და კინოდრამატურგმა ერლომ ახვლედიანმა (1933-2012) გასული საუკუნის 50-იან წლებში შექმნა ქართული ლიტერატურის შედევრი „ვანო და ნიკო“ – სადა ენით დაწერილი ღრმა ფილოსოფიური იგავების კრებული. ეს გახლავთ ფიქრები სიყვარულსა და მეგობრობაზე, ერთგულებასა და ღალატზე, სინდისსა და სათნოებაზე, ადამიანის დამოკიდებულებაზე საკუთარი თავისა და გარე სამყაროს მიმართ.
ძალა უძალოთა
1978 წელს ჩეხმა დრამატურგმა და დისიდენტმა (მოგვიანებით კი ჩეხეთის პრეზიდენტმა) ვაცლავ ჰაველმა დაწერა პოლიტიკური ესე „ძალა უძალოთა“, რომელსაც დღეს ტოტალიტარიზმის წინააღმდეგ ევროპული ბრძოლის ისტორიაში ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს დოკუმენტად მიიჩნევენ. ამ ნაშრომში ავტორი მსჯელობს ძალაუფლებაზე, მის სტრუქტურებზე, გავლენასა და დინამიკაზე, იმ მექანიზმებზე, რომლებიც ხელისუფალთ საშუალებას აძლევს, შეინარჩუნონ ძალაუფლება, შიშში აცხოვრონ მოსახლეობა, „იცხოვრონ სიცრუეში“. რეპრესიული რეჟიმის ღრმა ანალიზის წყალობით ჰაველი ააშკარავებს ოფიციალური ინსტიტუტების სუსტ მხარეებს, მსჯელობს ერთი შეხედვით უძლური, თავისუფლებაწართმეული ხალხის გაძლიერების შესაძლებლობებზე, რომელთა თავი და თავი „სიმართლეში ცხოვრებაა“. „ძალა უძალოთა“ „ცივი ომის“ პერიოდის დისიდენტური ლიტერატურის კლასიკადაა მიჩნეული და მას შედევრსაც კი უწოდებენ ხოლმე.
ბატონი ზომერის ამბავი
ბატონი ზომერი ცარიელი ზუგჩანთითა და უცნაური ჯოხით ხელში, ჩქარი ნაბიჯით, სიტყვის უთქმელად დაიარება სოფლიდან სოფელში, აჩრდილივით დაეხეტება ტყეში თუ ველზე, პატარა ბიჭის ოცნებებსა თუ სიზმრებში. როცა პატარა ბიჭი უკვე აღარ დაძვრება ხეებზე, იდუმალებით მოცული ბატონი ზომერი გაუჩინარდება. პატრიკ ზიუსკინდი 1949 წელს დაიბადა ამბახში, ბავარიაში. სწავლობდა ისტორიას მიუნხენსა და ექს-ან-პროვასში და თავიდან სცენარებს წერდა. 1984 წელს გამოქვეყნდა მისი მონოდრამა „კონტრაბასი“, 1985 წელს რომანი „სუნამო“, 1987 წელს „მტრედი“ და 1991 წელს „ბატონი ზომერის ამბავი“ (სამპეს ილუსტრაციებით). მისი ნაწარმოებები ორმოცდაათზე მეტ ენაზეა თარგმნილი. ფრანგი კარიკატურისტის, ჟან-ჟაკ სამპეს (1932–2022) პირველი ნამუშევრები იბეჭდებოდა L’Express-ში, 1978 წლიდან მოყოლებული მას ასეულობით კარიკატურა აქვს გამოქვეყნებული New Yorker-ში. მისი შემოქმედება მჭიდროდაა დაკავშირებული რენე გოსინისთან, მოდიანოსთან და პატრიკ ზიუსკინდთან. მის გარეშე წარმოუდგენელი იქნებოდნენ ისეთი გმირები, როგორებიც არიან პატარა ნიკოლა, კატრინი, პატარა მოცეკვავე და ბატონი ზომერი.
ნულოვანი წერტილი
15,00 ₾ახალგაზრდა უკრაინელი მწერლისა და პატრიოტი მეომრის, არტემ ჩეხის დოკუმენტური მოთხრობები ემყარება მისსავე დღიურებს, რომლებსაც ავტორი 2015-2016 წელს დონბასში, ფრონტის ხაზზე ყოფნისას აწარმოებდა. ეს გახლავთ გულწრფელი, ამაღელვებელი ჩანაწერები სამშობლოს ერთგული ერთი ჩვეულებრივი ადამიანისა, რომლისთვისაც უცხო არ არის არც შიში და არც დაეჭვება, მაგრამ რომელსაც არ ტოვებს საბოლოო გამარჯვების იმედი. ავტორი არ ცდილობს, თავისი თავი ან თანამებრძოლები გმირებად წარმოგვიდგინოს. მისი ტექსტები მოკლებულია პათეტიკას, მათში ვერ ნახავთ სინამდვილის შელამაზების ცდას, ვერ იპოვით იდეალიზებული, უშიშარი ეპიკური მეომრის პორტრეტებს. პირიქით, ჩეხის თვითირონიით გამსჭვალული პროზა სწორედ იმით არის ღირსშესანიშნავი, რომ უაღრესად გულახდილი და ლაკონიურია. ამაშია „ნულოვანი წერტილის“ მთავარი ღირსება.
ბაბუაჩემი ყველაზე უკეთ ცეკვავდა
15,00 ₾„ეს კრებული ჩაფიქრებულია, როგორც სხვადასხვა ამბის მეშვეობით მოთხრობილი ერთი ისტორია, – ამბობს კატერინა ბაბკინა მოთხრობების კრებულზე „ბაბუაჩემი ყველაზე უკეთ ცეკვავდა“. ერთ-ერთ ინტერვიუში მწერალი აღნიშნავს, რომ მას აინტერესებს თავისი ქვეყნის წარსული, ოღონდ არა როგორც რაღაც აბსტრაქტული მოვლენების ნუსხა, არამედ როგორც კონკრეტული, სრულიად უბრალო ადამიანების გამოცდილება. „მინდა ვიცოდე, რამ ჩამოაყალიბა თანამედროვე უკრაინელები ისეთად, როგორებიც ისინი დღეს არიან: რომელმა ტრაგედიებმა, რა გასაჭირმა, რა გარემოებებმა, რომელმა საზოგადოებრივმა ნორმებმა.“ „ბაბუაჩემი ყველაზე უკეთ ცეკვავდა“ აერთიანებს მცირე ზომის 12 მოთხრობას, რომლებიც ერთმანეთთან დაკავშირებული ხუთი ოჯახის ისტორიას გვიამბობენ. მოქმედება ხან 1920-იანი წლების ხარკოვში ხდება, ხან 21-ე საუკუნის დონბასში, ავტორი გვერდს არ უვლის არც მეორე მსოფლიო ომის ტრავმებს, და არც ჰოლოდომორის ტრაგედიას, ოღონდ ამ ყველაფერს ახერხებს ცალკეული ადამიანებისა და მათი ოჯახების ისტორიების გადმოცემის გზით.
დაბოლება
29,00 ₾ნიკ შეფი 11 წლის იყო, როცა პირველად დათვრა. შემდგომ წლებში ამას მოჰყვა მარიხუანით გატაცება, რაც ცოტა მოგვიანებით კოკაინმა და „ექსტაზიმ“ ჩაანაცვლა. საბოლოოდ სრულიად ახალგაზრდა, მრავალმხრივ ნიჭიერი ჭაბუკი მეტამფეტამინისა და ჰეროინის ტყვეობაში აღმოჩნდა და მძიმე ნარკომანად ჩამოყალიბდა. თავის მოგონებებში ავტორი შეულამაზებლად, ზოგჯერ თავზარდამცემად გულახდილად გვიამბობს თავის ნარკოდამოკიდებულებაზე და მასთან ბრძოლაზე, გამოფხიზლებასა და რეციდივებზე, საკუთარ თავთან უმძიმეს ჭიდილზე და იმ ხალხზე, ვინც მას გამოჯანმრთელების გზაზე ეხმარებოდა. „ნიუ-იორკ ტაიმსის“ ბესტსელერად აღიარებული ეს მოგონებები საფუძვლად დაედო პოპულარულ მხატვრულ ფილმს „კარგი ბიჭი“, რომელშიც მთავარ როლს ტიმოტე შალამე ასრულებს.
მთის ხმა
27,00 ₾იასუნარი კავაბატა (1899-1972) პირველი იაპონელი მწერალია, რომელიც ლიტერატურის დარგში ნობელის პრემიით დააჯილდოეს. მან ადრე დაკარგა მშობლები და ბიჭის აღზრდა ბაბუამ ითავა; თუმცა, 15 წლისას ბაბუაც გარდაეცვალა და მოზარდი სრულიად ობლად დარჩა. კრიტიკოსები და ფსიქოლოგები ხშირად აღნიშნავენ, რომ კავაბატას შემოქმედება ამ ობლობისა და მარტოობის ტრავმის დაძლევის მცდელობაა. რომანი „მთის ხმა“ ისეთივე თვითმყოფადია, როგორიც თავად იაპონური კულტურაა, რომლის წვდომასაც მწერალი ემსახურება. რომანის მთავარი პერსონაჟია შინგო ოგატა, სამოც წელს გადაცილებული მამაკაცი, რომელიც ებრძვის ცხოვრების სასრულობას. „მთის ხმა“ უჩვეულოდ მშვიდი, ფაქიზი და „არომატული“ ტექსტია, როგორც შინგოს მიერ საკუთარ ბაღში გასხლული ბუჩქების ნაზი ტკაცუნი, ანაც – ტოტებს შორის ამოსული საკურის ყვავილის სურნელი. ერთმა კრიტიკოსმა რომანს „მშვენიერი სიმშვიდით“ დაწერილი „ბობოქარი წიგნი“ უწოდა.
