ქართული

მერაბი ახალი ამბების რედაქტორია, ტელევიზია სარდაფში აქვთ, მიწის ზემოთ კი ცისფერი ვეშაპები ქლორით რეცხავენ ადამიანთა ტვინებს. მერაბს ემუქრებიან, ასეთი წერილიც მიიღო: „audio failebi ar gamoaqveyno! virtxebtan ertad dagmarxaven, shen shvilzec gefiqra, nabozaro!“. მანქანაში წიწაკის სპრეის ინახავს, უნდა რომ მოასწროს და სახეში შეაფრქვიოს თავდამსხმელებს. სპრეი რას უშველის, მაინც დალეწავენ! მერაბის კოლეგებსაც სცემეს, დაალილავეს. მსხვერპლებს სახე უნდა ჰქონდეთ დაზიანებული, დავალებაა ეგეთი, ზევიდან.

მაგრამ განსხვავებული ხმების დამხშობებს, „კაცების პარტიას“ მერაბისთვის სხვა გეგმა აქვს, ცემაზე უარესი, ისეთი, მერაბის არეულ თავშიც რომ არ მოიხარშებოდა.

მერაბის კატამ კნუტები დაყარა, ნეტავი არ დაეყარა…

გიორგი შატბერაშვილი (1910-1965 წწ.) მეოცე საუკუნის გამორჩეული ავტორია. წერდა ლექსებს, პიესებს, მოთხრობებს, საბავშვო პროზას, მასვე ეკუთვნის ეთნოგრაფიული და ფოლკლორული ჩანაწერებიც, რომლებიც „თვალადური ქართულის ჭაშნიკშია“ გაერთიანებული. 30-იანი წლების რეპრესიებს ვერც ის გადაურჩა და მხოლოდ 50-იან წლებში იქნა რეაბილიტირებული. „მკვდრის მზე“ გიორგი შატბერაშვილმა 1959 წელს დაწერა და ეს მოთხრობა მისი შემოქმედების გვირგვინად ითვლება დღემდე.

„ყველა, ვინც ლიტერატურას არა მხოლოდ ტვინით, გულითაც ცდილობს, ჩასწვდეს, ადვილად მიხვდება: მწერალს, რომელიც ახერხებს, ასე ბუნებრივად და დამაჯერებლად შეახვედროს ერთმანეთს სხვადასხვა ეპოქის პერსონაჟები, ასე გულწრფელად გაესაუბროს მათ, საჯილდაო სიტყვის ლოდი არათუ ადგილიდან დაძრული, უკვე, სულ ცოტა, მკერდამდე მაინც აქვს ატანილი… ეს იმდენად აშკარაა, რომ თითქმის ყველა ავტორი, ვისაც კი გიორგი შატბერაშვილის შესახებ დაუწერია რამე, თავს მოვალედ თვლის, იგი „ლოდის ამწევად“ მოიხსენიოს.

უწინარეს ყოვლისა, საჭიროა აღინიშნოს მოთხრობის უნაკლო, დარბაისლური ქართული, რომელიც, ამავე დროს, დიალექტური სურნელით არის გაჟღენთილი, მაგრამ ეს ისეთი ოსტატობით არის გაკეთებული, რომ ტექსტში დიალექტიზმები რაღაცით გამორჩეულ, მარკირებულ ელემენტებად არ აღიქმება. მათი არსებობა თითქმის არც კი იგრძნობა.

მთელ მოთხრობაში, მთელ მის სივრცეში გამუდმებით იგრძნობა სიკვდილისა და სიცოცხლის განუყოფლობა, მათი ორგანული მთლიანობა – სიკვდილ-სიცოცხლის ეს ერთიანობა ჩანს ყველაფერში“. – ზაზა კვერცხიშვილი

ეს პატარა წიგნი, რომელიც ახლა ხელში გიჭირავს, მკითხველო, დაწერილია ადამიანის მიერ, რომლისთვისაც კარგა ხანია, ღამე წასულია და დღე დამდგარია. ის გაცდენილია საზღვრებს, მიჯნებს, ლიტერატურულ ბორკილებსა და ნაირ-ნაირსა და თავსმოხვეულ ჩარჩოებს. მასზე ვერ იტყვი, რომ ქართველი მწერალია. მერე რა, რომ ქართულად წერს და ქართულ სიტყვასთან ჭიდილში ძერწავს თავის სათქმელს. ავტორი ამ დედამიწის შვილია და მისი შემოქმედება ეკუთვნის ამ სამყაროს, რომლის შვილები ჩვენ ყველანი ვართ: სხვადასხვა რასობრივი, ეთნიკური, კულტურული და რელიგიური მრავალფეროვნების წარმომადგენლები. „გვაქვს უთვალავის ფერითაო“ არც ამისი მთქმელი იყო მარტო ქართული კულტურის შვილი. ისიც ყველასი იყო და ყველასი არის.

1964 წლის ზაფხულში, აღმოსავლეთ ბერლინში გამართულ ახალგაზრდულ შეკრებაზე, რომელშიც ორად გაყოფილი ქალაქის ორივე ნაწილიდან მონაწილეობენ სტუდენტები, აღმოსავლეთ ბერლინელ ბირგიტსა და დასავლეთ ბერლინელ კასპარს ერთმანეთი შეუყვარდებათ. კასპარი ბირგიტს ყალბი საბუთებით დასავლეთ გერმანიაში გაქცევაში ეხმარება. მხოლოდ ბირგიტის ბუნდოვანებით მოცული სიკვდილის შემდეგ აღმოაჩენს უკვე სამოცდაათს მიტანებული კასპარი, რა საიდუმლოს ინახავდა მისი ცოლი, რა იყო ფასი, რო- მელიც მან სიყვარულისა და თავისუფლებისთვის გადაიხადა – ბირგიტს გდრ-ში რამდენიმე თვის ქალიშვილი დაუტოვებია. კასპარი ქალიშვილის ძებნას იწყებს; ძებნა კი წარსულში მოგზაურობად, ორად გახლეჩილი გერმანიის ძველ და ახალ ჭრილობებთან, აღმოსავლეთისა და დასავლეთის გაუცხოებისა და დაახლოების სიძნელეებთან შეხვედრად ექცევა. მის ცხოვრებაში უეცრად ჩნდება შვილიშვილი – თოთხმეტი წლის ზიგრუნი, რომელიც სრულიად სხვა, უცხო სამყაროში ცხოვრობს. კასპარი მოთმინებით ცდილობს გოგონას გაგებასა და მის გათავისუფლებას ყველაფერ უცხოსადმი მტრულად განწყობილი, მისთვის გაუგებარი მსოფლმხედველობისგან. თანამედროვეობის ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი და წარმატებული გერმანელი მწერლის, ბერნჰარდ შლინკის 2021 წელს დაწერილი „შვილიშვილი“ ავტორის მესამე რომანია „წამკითხველისა“ და „ოლგას“ შემდეგ, რომელსაც გამომცემლობა „ინტელექტი“ გამოსცემს.

პოლ ლინჩის რომანი „მისნის სიმღერა“ ასახავს ერთი ოჯახის ბრძოლას გადარჩენისთვის, როცა სახელმწიფოში ტოტალიტარიზმი მყარდება. სწორედ ბუკერის ჯილდოს მფლობელი ამ რომანით ვიწყებთ „ინტელექტის“ ახალ სერიას „21-ე საუკუნის პრემირებული წიგნები“.

ავტორის თქმით, წიგნის მთავარ ინსპირაციად იქცა სირიის სამოქალაქო ომი, ლტოლვილთა კრიზისი და დასავლეთის გულგრილობა ლტოლვილთა მდგომარეობისადმი. რომანში მოქმედება ირლანდიაში ვითარდება. ქვეყანა ტირანიისკენ მიბრუნებული მთავრობის ხელშია და ეილიშ სტეკს მხოლოდ ის შეუძლია, უმწეოდ უყუროს, როგორ ქრება მისი ნაცნობი სამყარო, როგორ ეშლება ოჯახი სახელმწიფოს დამხობის თანმდევი მოვლენებით.

ეილიშის ამბის მაგალითზე მკითხველი ხედავს რეპრესიებისთვის, ომისთვის გადახდილ ადამიანურ ფასს, ხედავს ზარალს, დანაკარგს, ტკივილს. ჯერ მისი ქმარი უჩინარდება, შემდეგ მისი უფროსი ვაჟი. არსებობისთვის ბრძოლა ეხება წვრილმანებსაც: უნდა იშოვოს საკმარისი რძე ბავშვისთვის, მოუაროს ქალაქის მეორე ბოლოში მცხოვრებ მეხსიერებადაკარგულ მამას, შეეგუოს სამსახურიდან დათხოვას.

ჩვენ ვხედავთ, რამდენად უსუსურია ცივილიზებული ფენის მოქმედება, მაგრამ ამასთანავე მტკიცეა მათი მომავლისადმი რწმენა. რატომ ფიქრობდა ამდენი ადამიანი, რომ ყველაფერი მალე მოგვარდებოდა, რატომ არ ცდილობდნენ სამშობლოდან ადრევე გაქცევას?
ინგლისურიდან თარგმნა ზაზა ჭილაძემ

„თექვსმეტი-ჩვიდმეტი წლის ასაკში,როცა ჩემი ლიტერატურული ნიჭი აღმოვაჩინე,მაშინვე მივხვდი,რომ ცხოვრებაში ბევრი ფული არასოდეს მექნებოდა“ – წერს მირიან რჩეულიშვილი, ახალგაზრდა ავტორი, თავის სადებიუტო წიგნში. წიგნს შევუყევი თუ არა, ვიგრძენი, რომ ამ მოკლე, ქრონიკული ბმის ჩანახატებს შესანიშნავი კომპოზიციური თვისება აქვთ, ნოველისებური, თავისი საწყისით და სასრულით. ყოველი მათგანი ერთ ძარღვზეა აგებული და წიგნის მთლიანობას კრავს. ყოველი მოთხრობა ერთმანეთს მოასწავებს და უფრო და უფრო კარგად გვიხატავს მთლინ სურათს.

ევგენი ზამიატინის, საბჭოთა სინამდვილეში პირველი ანტიუტოპიური რომანის, “”ჩვენ”” მოქმედება ჩვენი წელთაღრიცხვის 26-ე საუკუნეში ვითარდება. აქ მცხოვრებთ დაკარგული აქვთ ინდივიდუალურობა, ცხოვრობენ მინის სახლებში, არა აქვთ პირადი თავისუფლება და თვით ინტიმური ცხოვრებაც კი. მთავარი გმირი — Д-503, კოსმოსური ხომალდის — “”ინტეგრალის”” ინჟინერი, მისთვისვე მოულოდნელად, ამოვარდება ამ სისტემიდან და თავისი ცხოვრების უმთავრესი არჩევანის წინაშე დგება. მიუხედავად წერის იმპრესიონისტული, თითქმის სიურრეალისტური მანერისა, ავტორი გამაოგნებელ რეალობას გვიხატავს. რომანის სრული ტექსტი პირველად 1952 წელს, ნიუ-იორკში გამოქვეყნდა, ხოლო რუსეთში 30 წლის შემდეგ, 1988 წელს, ჟურნალ “”ზნამიაში””. ჯორჯ ორუელი წერდა: პირდაპირ აღმაშფოთებელია, რომ ასეთი დიდი მნიშვნელობისა და ბედის წიგნი არ მისულა მკითხველამდე.

ფინელი დრამატურგის, მწერლისა და ქვიარ აქტივისტის, პირკო საისიოს ეს წიგნი ალბათ ერთ-ერთი ყველაზე რევოლუციური ტექსტია, რომელშიც სათავისო ბარიკადს ყველა ის მკითხველი აღმოაჩენს, ვისაც იდეოლოგიური, პოლიტიკური, სექსუალური და, რაც მთავარია, შინაგანი ცვლილება, რადიკალური გარდასახვა და ამით სრული ჰარმონიის მიღწევა უნდა.

თხრობა 2002 წლის აგვისტოს ცხელ დღეს იწყება, თუმცა მალევე ინაცვლებს გასული საუკუნის 70-იან წლებში, როდესაც ფინეთი იყო წითელი, წითლად აზროვნებდა და სადაც კი წინააღმდეგობას აწყდებოდა, წითელ კვალს ტოვებდა. მაგრამ სწორედ აქ იფურჩქნება ლურჯი ზაფრანების თაიგული – კანონით აკრძალული სიყვარული და ამბავიც კარდიოგრამასავით ცვალებადი, ტეხილი, აღმასვლითა და დაცემით სავსე ხდება.

პირკო საისიო უშურველად გვიყვება საკუთარ ისტორიას, რისთვისაც მესამე პირში თხრობას ამჯობინებს, თუმცა როგორც კი სცენაზე გულის სიღრმეში დაუნჯებული ყველაზე სათუთი ეპიზოდი გამოაქვს, პირველ პირს ისევე იბრუნებს, როგორც ერთ დროს საკუთარი თავი დაიბრუნა და ნახსენებ ჰარმონიასაც მიაღწია.