ინტელექტი

ურშულა ჰონეკის ეს ორიგინალური, ცალკეული მოთხრობებისგან შემდგარი რომანი, რომელიც პრესტიჟული პრემიის, „კონრადის“ ლაურეატი გახდა, პოლონეთის ერთ-ერთი განაპირა პროვინციის ბინადარ ადამიანებზე მოგვითხრობს – სინათლისა და სიბნელის გზაგასაყარზე მცხოვრებ, ჩუმ, შეუმჩნეველ ადამიანებზე, რომელთაც, ავტორისავე სიტყვებითვე რომ ვთქვათ, არასოდეს მისცემიათ საკუთარ ხვედრზე ლაპარაკის შესაძლებლობა.

მწერალი ფრთხილად, სულიერი სიფაქიზითა და სინაზით უახლოვდება თავის გმირებს, თანაგრძნობით აკვირდება მათ ყოფას, სულით ხორცამდე ითავისებს ამ ადამიანთა ერთი შეხედვით უინტერესო, მოსაწყენ ყოველდღიურობას და ბევრ ისეთ რამეს ხედავს და განიცდის, რაც სხვებისთვის უხილავი და შეუმჩნეველი რჩება. ისინიც, თითქოს მისი ჩუმი თანაგრძნობით მოხიბლულნი, დაუფარავად უზიარებენ გულისნადებს, სხვისთვის, ზოგჯერ საკუთარი თავისთვისაც, გაუმხელელ სურვილს, ოცნებას, სასოწარკვეთას, შიშსა და ტკივილს.

წიგნში შესული თითოეული მოთხრობა მარტოხელა ადამიანთა ან ოჯახების ცხოვრებაში მცირე ხნით შეღებული კარია, რომელსაც, ალბათ, თავიდანვე აჯობებს, გვერდი აუარო (ცხადია, თუ ამას მოახერხებ), მაგრამ თუ სულმა წაგძლია და ერთხელ მაინც შეიჭყიტე შიგნით, იქაურ გარემოს თვალს ვეღარ მოწყვეტ და ნანახის დავიწყებაც გაგიჭირდება.

ლიტერატურას აქვს უდიდესი უნარი იმისა, რომ სასტიკ რეალობაშიც სილამაზე გაპოვნინოს. ურშულა ჰონეკის ეს კრებული სწორედ ამის თვალსაჩინო მაგალითია.

ლევან ინაურის „ჩვენ მოვიპარეთ გერმანია“ სადებიუტო კრებულია და შვიდ მოთხრობას აერთიანებს. მოთხრობები ერთმანეთისგან მკვეთრად განსხვავდება ენობრივი სტილით, თუმცა საერთო აქვთ თემა – განსაკუთრებულად აქტუალური და თანამედროვე.

წიგნში ყველა თავის წილ გერმანიას იპარავს. თითოეულ ქურდს თავისი იდეა და ტკივილი ასაზრდოებს. აქ ქურდობას ბევრნაირი სახელი ჰქვია: სამსახური, გართობა, ქველმოქმედება, თვითგადარჩენა, ფილოსოფია, ჰობი, წარმოსახვა. განსხვავებული სოციალური წრიდან გამოსულ პერსონაჟებს – სტუდენტებს, ემიგრანტებსა და ლტოლვილებს, სხვადასხვა რამ უბიძგებს ამისკენ და ისინიც სხვადასხვა ხერხს იყენებენ, მაგრამ ერთი უცვლელია – „მათ მოიპარეს გერმანია“.

„არაფერი ჟღერს ყალბად ამ პოეტურ და რეალისტურ ნაამბობში. ის სცენებიც კი, რომელიც სულ სხვა დროსა და სირცეს ეკუთვნის“– ასე აფასებდა წლების წინ ჩიკაგო ტრიბუნი დიდი პოეტის რომანს.

2011 წელს შესრულდა 100 წელი ჩესლავ მილოშის დაბადებიდან. სწორედ ამ თარიღს მიეძღვნა მისი რომანის – ისას დაბლობის გამოცემა ქართულ ენაზე. წიგნის კითხვისას, თითოეული ადამიანი გრძნობს, რომ ნამდვილი ოსტატის ხელშია და ელეგიური თხრობა ლიტვაში გატარებულ ბავშვობაზე ამიტომაცაა ასე შთამბეჭდავი და ორიგინალური.

მერაბი ახალი ამბების რედაქტორია, ტელევიზია სარდაფში აქვთ, მიწის ზემოთ კი ცისფერი ვეშაპები ქლორით რეცხავენ ადამიანთა ტვინებს. მერაბს ემუქრებიან, ასეთი წერილიც მიიღო: „audio failebi ar gamoaqveyno! virtxebtan ertad dagmarxaven, shen shvilzec gefiqra, nabozaro!“. მანქანაში წიწაკის სპრეის ინახავს, უნდა რომ მოასწროს და სახეში შეაფრქვიოს თავდამსხმელებს. სპრეი რას უშველის, მაინც დალეწავენ! მერაბის კოლეგებსაც სცემეს, დაალილავეს. მსხვერპლებს სახე უნდა ჰქონდეთ დაზიანებული, დავალებაა ეგეთი, ზევიდან.

მაგრამ განსხვავებული ხმების დამხშობებს, „კაცების პარტიას“ მერაბისთვის სხვა გეგმა აქვს, ცემაზე უარესი, ისეთი, მერაბის არეულ თავშიც რომ არ მოიხარშებოდა.

მერაბის კატამ კნუტები დაყარა, ნეტავი არ დაეყარა…

2015 წელს ტამილელმა მწერალმა პერუმალ მურუგანმა ლიტერატურული თვითმკვლელობა ჩაიდინა. „მწერალი პერუმალ მურუგანი მკვდარია“, დაწერა მან საკუთარ ფეისბუქ გვერდზე, „თავი დაანებეთ“. მან მითითება მისცა თავის გამომცემლებს, მისი წიგნების გაყიდვა შეეწყვიტათ და მკითხველებს კი მათი დაწვა სთხოვა.

თვეების განმავლობაში მასზე ნადირობდნენ მემარჯვენე ინდუსების ჯგუფები, რომლებმაც მიზანში ამოიღეს მისი ძველი რომანი „ნახევარქალი“ (2013 წ.), მასში აღწერილი რელიგიური დღესასწაულის გამო, რომლის დროსაც უშვილო ქალებისთვის, დაფეხმძიმების მიზნით, ნებადართული იყო დაწოლა სხვა კაცებთან. არავითარი დამღა – ერთი ღამით ყველა კაცი ღმერთად იყო მიჩნეული და თითოეული ჩასახული ბავშვი ნახევარღმერთად. მიუხედავად იმისა, რომ მურუგანი ირწმუნებოდა, ამ ჩვეულების კვალს მის მშობლიურ მხარეში, ტამილ ნადუში მიაგნო, ფუნდამენტალისტებმა მასშტაბური კამპანია მოუწყვეს და ინდუსი ქალების შეურაცხყოფაში დაადანაშაულეს. წიგნს წვავდნენ ქუჩებში და ითხოვდნენ მის აკრძალვას. ხელისუფლებამ აიძულა ავტორი ჯერ ბოდიში მოეხადა, შემდეგ კი საკუთარი სოფლიდანაც გაქცეულიყო. მისი თქმით, იგი „მოსიარულე გვამად“ იქცა.

1964 წლის ზაფხულში, აღმოსავლეთ ბერლინში გამართულ ახალგაზრდულ შეკრებაზე, რომელშიც ორად გაყოფილი ქალაქის ორივე ნაწილიდან მონაწილეობენ სტუდენტები, აღმოსავლეთ ბერლინელ ბირგიტსა და დასავლეთ ბერლინელ კასპარს ერთმანეთი შეუყვარდებათ. კასპარი ბირგიტს ყალბი საბუთებით დასავლეთ გერმანიაში გაქცევაში ეხმარება. მხოლოდ ბირგიტის ბუნდოვანებით მოცული სიკვდილის შემდეგ აღმოაჩენს უკვე სამოცდაათს მიტანებული კასპარი, რა საიდუმლოს ინახავდა მისი ცოლი, რა იყო ფასი, რო- მელიც მან სიყვარულისა და თავისუფლებისთვის გადაიხადა – ბირგიტს გდრ-ში რამდენიმე თვის ქალიშვილი დაუტოვებია. კასპარი ქალიშვილის ძებნას იწყებს; ძებნა კი წარსულში მოგზაურობად, ორად გახლეჩილი გერმანიის ძველ და ახალ ჭრილობებთან, აღმოსავლეთისა და დასავლეთის გაუცხოებისა და დაახლოების სიძნელეებთან შეხვედრად ექცევა. მის ცხოვრებაში უეცრად ჩნდება შვილიშვილი – თოთხმეტი წლის ზიგრუნი, რომელიც სრულიად სხვა, უცხო სამყაროში ცხოვრობს. კასპარი მოთმინებით ცდილობს გოგონას გაგებასა და მის გათავისუფლებას ყველაფერ უცხოსადმი მტრულად განწყობილი, მისთვის გაუგებარი მსოფლმხედველობისგან. თანამედროვეობის ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი და წარმატებული გერმანელი მწერლის, ბერნჰარდ შლინკის 2021 წელს დაწერილი „შვილიშვილი“ ავტორის მესამე რომანია „წამკითხველისა“ და „ოლგას“ შემდეგ, რომელსაც გამომცემლობა „ინტელექტი“ გამოსცემს.